Είναι γνωστό ότι βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη, σε μια σειρά περιφέρειες και νομούς της χώρας, διαγωνιστικές διαδικασίες - δημοπρατήσεις μεγάλων έργων διαχείρισης απορριμμάτων, κυρίως εργοστασίων επεξεργασίας σύμμεικτων απορριμμάτων. Αυτό γίνεται με τις γνωστές ΣΔΙΤ και σε αρκετές από αυτές τις περιπτώσεις με τη διαδικασία του λεγόμενου ανταγωνιστικού διαλόγου. Δηλαδή, με μια διαδικασία κατά την οποία προσδιορίζεται αρχικά η ποσότητα των προς διαχείριση απορριμμάτων και ο συγκεκριμένος τρόπος διαχείρισης προκύπτει στο τέλος της διαγωνιστικής διαδικασίας, στη βάση των διαθέσιμων από τους εργολάβους προτάσεων και όχι στη βάση μιας τεχνικής επιλογής, που θα όφειλε να κάνει εξαρχής η πολιτεία ή οι φορείς διαχείρισης με το επιστημονικό δυναμικό που διαθέτουν και μετά από μια ουσιαστική διαβούλευση με την κοινωνία.
Έτσι οδηγούμαστε σε καταστάσεις, στις οποίες ο ουσιαστικός ρόλος του σχεδιασμού της διαχείρισης «ανατίθεται» στους εργολάβους και, αφετέρου, αναφύονται νέα προβλήματα τήρησης της νομιμότητας, που δύσκολα μπορούν να δικαιολογήσουν οι εμπνευστές αυτής της διαδικασίας. Ας δούμε πιο συγκεκριμένα τα ζητήματα αυτά και τις αντιφάσεις, μέσα από το παράδειγμα της Αττικής, που είναι και το πιο χαρακτηριστικό:
Περιβαλλοντική αδειοδότηση VS ανταγωνιστικού διαλόγου
Έχoυν δημοπρατηθεί τέσσερα ξεχωριστά εργοστάσια, δύο σε Φυλή - Α. Λιόσια και από ένα σε Γραμματικό και Κερατέα, ετήσιας δυναμικότητας, 700.000 t, 400.000 t, 127.500 t και 127.500 t, αντίστοιχα. Η δημόσια συμμετοχή στα έργα ΣΔΙΤ προβλέπεται να καλυφθεί από πόρους του ΕΣΠΑ - ΠΕΠ Αττικής (170 εκ. ευρώ) και από εθνικούς πόρους (30 εκ. ευρώ). Σύμφωνα με τους ισχυρισμούς του κ. Σγουρού και του ΕΔΣΝΑ, αυτό πρέπει να γίνει μέσα στο 2013, για να μη χαθούν οι πόροι. Μία από τις προϋποθέσεις για την ένταξη των έργων στο πρόγραμμα χρηματοδότησης είναι να υπάρχουν «εγκεκριμένοι και εν ισχύ περιβαλλοντικοί όροι για το σύνολο του έργου ή απόφαση απαλλαγής ή τεκμηρίωση περί μη απαίτησης σύμφωνα με τις σχετικές εγκυκλίους του πρώην ΥΠΕΧΩΔΕ».
Υπάρχουν οι συγκεκριμένοι περιβαλλοντικοί όροι για τα τέσσερα έργα ή μπορούν να υπάρξουν μέχρι το τέλος του 2013; Ξέρουμε ότι στο αντικείμενο των έργων περιλαμβάνεται και η εκπόνηση των μελετών περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Αν δεχτούμε τον ισχυρισμό του κ. Σγουρού ότι η διαγωνιστική διαδικασία θα ολοκληρωθεί στο τέλος του 2013, οπότε μόνο τότε θα γνωρίζουμε το ακριβές αντικείμενο του έργου και το είδος των τεχνολογιών που θα χρησιμοποιηθούν, αντιλαμβανόμαστε ότι η εκπόνηση των μελετών και η διαδικασία της περιβαλλοντικής αδειοδότησης, όπως προβλέπεται από την ισχύουσα νομοθεσία, δεν μπορεί να ολοκληρωθεί πριν το φθινόπωρο του 2014. Πως θα ενταχθούν, λοιπόν, τα έργα στο πρόγραμμα χρηματοδότησης;
Υποψιαζόμαστε το τρυκ, που θα επιχειρηθεί να χρησιμοποιηθεί: θα γίνει επίκληση ισχυουσών περιβαλλοντικών αδειοδοτήσεων. Για την Κερατέα και για το Γραμματικό των περιβαλλοντικών αδειοδοτήσεων του 2003, που αφορούν στο σύνολο των έργων των ΟΕΔΑ, στα οποία γίνεται λόγος και για μονάδα βιολογικής ξήρανσης. Στην περίπτωση της Φυλής – Α. Λιοσίων θα γίνει επίκληση των περιβαλλοντικών αδειοδοτήσεων της 5ης/1/2011, που αφορούν σε μια μονάδα μηχανικής ανακύκλωσης - κομποστοποίησης και σε μια μονάδα βιολογικής ξήρανσης. Αν. όμως, ο ανταγωνιστικός διάλογος προκρίνει την κατασκευή μονάδων με διαφορετική τεχνολογία και χαρακτήρα τι γίνεται; Οι πιθανές απαντήσεις δεν μπορεί παρά να είναι οι εξής δύο: ή έχουμε να κάνουμε με προκαθορισμένες επιλογές και οι διαγωνισμοί είναι «για τα μάτια» ή θα χρησιμοποιηθούν εικονικές περιβαλλοντικές αδειοδοτήσεις για έργα που δεν έχουν καν περιγραφεί. Και στις δύο περιπτώσεις θα πρόκειται για σκανδαλώδη χειρισμό, παραβίαση της νομοθεσίας και της κοινής λογικής.
Ενστάσεις που παρακάμφθηκαν
Ακόμη κι αν παρακάμψουμε την παραπάνω θεμελιακή αντίφαση και παρανομία και αν δεχτούμε ότι οι περιβαλλοντικές αδειοδοτήσεις τω έργων σε Φυλή και Α. Λιόσια είναι τυπικά αποδεκτές, ερχόμαστε αντιμέτωποι με δύο πολύ σοβαρές ενστάσεις, από υπηρεσίες που γνωμοδότησαν κατά τη διαδικασία της αδειοδότησης και παρατίθενται αυτούσιες παρακάτω.
Η πρώτη προέρχεται από το τμήμα διαχείρισης στερεών αποβλήτων του ΥΠΕΚΑ (5/11/2010) και επισημαίνει δυσαρμονία με τον ισχύοντα ΠΕΣΔΑ, ελλιπή περιγραφή της διαδικασίας ροής της επεξεργασίας, πιθανότητα υιοθέτησης παρωχημένων μεθόδων και αποσπασματική περιβαλλοντική αδειοδότηση των έργων που συνθέτουν την ΟΕΔΑ.
Η δεύτερη προέρχεται από το τμήμα προστασίας περιβάλλοντος του ΥΠΕΣ (25/11/2010) και επισημαίνει ανεπαρκή αιτιολόγηση των έργων, πιθανότητα υπερδιαστασιολόγησης των συγκεκριμένων μονάδων και προβλήματα στη χωροθέτησή τους.
Είναι απορίας άξιο (λέμε τώρα), πως με τόση ευκολία παρακάμφθηκαν τόσο σοβαρές ενστάσεις από δύο από τις πιο αρμόδιες για το θέμα υπηρεσίες.
Πηγή ενημέρωσης: