Η έκρηξη στην ΠΥΡΚΑΛ
Η τραγωδία το πρωί της Παρασκευής στο εργοστάσιο της ΠΥΡΚΑΛ στο Λαύριο δεν ήταν δυστυχώς παρά ένας ακόμη κρίκος στην αλυσίδα των ατυχημάτων που συμβαίνουν τακτικά την τελευταία δεκαετία στο εργοστάσιο. Η δημόσια διαφωνία των υπευθύνων της εταιρείας, των τοπικών αρχόντων και των εκπροσώπων της πολιτείας για το αν η έκρηξη οφείλεται σε πλημμελή μέτρα ασφαλείας ή όχι μικρή παρηγοριά μπορεί να προσφέρει στους συγγενείς του νεκρού συντηρητή και στους τραυματίες. Για τους εργαζομένους στην ΠΥΡΚΑΛ μάλλον είναι μια ιστορία που επαναλαμβάνεται.
Η έκρηξη σημειώθηκε στις 11 το πρωί της Παρασκευής και πήρε σύντομα διαστάσεις τραγωδίας. Ο 52χρονος συντηρητής εργαλειομηχανών Βασίλης Χατζηδήμας, πατέρας δύο παιδιών, στην προσπάθειά του να σβήσει τη φωτιά που είχε ανάψει, τινάχθηκε κυριολεκτικά στον αέρα. Ο Νίκος Αργυρίου, που εργαζόταν κοντά του, έχασε το δεξί του πόδι, ενώ πέντε ακόμη συνάδελφοί τους, οι Γιώργος Κιμωλιάτης, Λευτέρης Λιμπινάκης,Θεμιστοκλής Γαλανόπουλος, Γιάννης Ανδρούτσος και Σαλί Ραμαντάν, τραυματίστηκαν άλλοι σοβαρά και άλλοι ελαφρότερα.
Ο διευθυντής της ΠΥΡΚΑΛ Λαυρίου κ. Π. Φλώρος και ο υπεύθυνος Ασφαλείας κ. Η.Κοκκινοβασίλης συνελήφθησαν και οδηγήθηκαν στο αστυνομικό τμήμα, όπου θα κρατηθούν ώσπου να προσαχθούν στον εισαγγελέα. Στον τόπο της τραγωδίας έσπευσαν για να ενημερωθούν σχετικά με τις συνθήκες κάτω από τις οποίες έγινε το τραγικό δυστύχημα ο υφυπουργός Εθνικής Αμυνας κ. Δ. Αποστολάκης και ο υφυπουργός Υγείας κ. Εμμ.Σκουλάκης. Σύμφωνα με καταγγελίες του δημάρχου Λαυρίου κ. Σ. Παπασταυρόπουλου, η έκρηξη έγινε την ώρα της μεταφοράς των απόνιτρων σε δεξαμενή, όταν ένας σωλήνας τρύπησε και έγινε διαρροή. Το καυστικό υγρό άρχισε να στάζει και σε λίγο έπιασε φωτιά. Σε απόσταση τριάντα μέτρων από τη δεξαμενή των αποβλήτων βρίσκεται το κυλικείο των εργαζομένων, το οποίο τη στιγμή της έκρηξης ήταν ευτυχώς άδειο, διαφορετικά ο αριθμός των θυμάτων θα ήταν πολύ μεγαλύτερος.
Να εφαρμοσθούν άμεσα και ουσιαστικά μέτρα υγιεινής και ασφαλείας στους χώρους εργασίας και ειδικά σε επιχειρήσεις όπως η ΠΥΡΚΑΛ, που είναι υψηλής επικινδυνότητας, ζήτησε και η ΓΣΕΕ μετά το τραγικό γεγονός. Η ΓΣΕΕ καλεί τα αρμόδια υπουργεία να παρέμβουν άμεσα για τον καταλογισμό ευθυνών και την τιμωρία των υπευθύνων. Αργά το βράδυ της Παρασκευής εξέδωσε ανακοίνωση και η διοίκηση της ΠΥΡΚΑΛ με την οποία εκφράζει τη «βαθιά της λύπη για το τραγικό συμβάν» και δηλώνει την «αμέριστη συμπαράστασή της στις οικογένειες του νεκρού και των τραυματιών».
Τις επόμενες ημέρες η εταιρεία θα συγκροτήσει επιτροπή από έμπειρους επιστήμονες και τεχνικούς για να διερευνήσει τα αίτια του δυστυχήματος.

Αθλιες συνθήκες
Μέσα στον ίδιο χρόνο, το Λαύριο ζει τρεις εκρήξεις. Στις 5 Μάη, γίνεται η πρώτη έκρηξη, χωρίς ευτυχώς θύματα, με κάποιους ελαφρούς τραυματισμούς. Ο κώδων του κινδύνου κτύπησε, όμως δεν έφτασε μέχρι τα αυτιά των αρμοδίων.
Οπως θα καταγγείλει ο Σαλή Μεμέτ,μέλος της διοίκησης του Σωματείου και της Επιτροπής Υγιεινής και Ασφάλειας του εργοστασίου, "διεύθυνση εργοστασίου και κυβέρνηση έχουν εγκληματικές ευθύνες. Τα απόνιτρα είναι πολύ εύφλεκτα και επικίνδυνα. Από το καζάνι, ρίχνονται με ένα απλό λάστιχο σε ένα πηγάδι, στο οποίο δεν υπάρχει τσιμέντο μέχρι κάτω και απορροφούνται απ' το έδαφος. Πυροσβεστικά μέσα υπάρχουν, αλλά ορισμένα είναι χαλασμένα, ορισμένα βουλωμένα... Γενικά, οι συνθήκες είναι άθλιες".
Μετά την έκρηξη στις 5 Μάη, αποφασίστηκε να αγοραστεί από την Ιταλία ένας"πύργος", που είναι ειδική δεξαμενή, στην οποία θα γίνεται επεξεργασία των απόνιτρων, τα οποία στη συνέχεια θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την παραγωγή απορρυπαντικών. Ο "πύργος" είχε φτάσει στο εργοστάσιο, όμως δεν είχε τοποθετηθεί ακόμα. Μέχρι να τοποθετηθεί, θα έπρεπε να είχε σταματήσει η λειτουργία του εργοστασίου, όπως άλλωστε υπήρχε δέσμευση από την κυβέρνηση."Υπήρχαν παραγγελίες - θα πει ο Σαλή - και στο όνομα των κερδών συνέχισαν τη λειτουργία και φτάσαμε να θρηνούμε νεκρό. Ευθύνες έχει και η πλειοψηφία της διοίκησης του σωματείου. Ο πρόεδρος Π. Παφίλιας και ο αντιπρόεδρος Σ. Καλοπάκης,ενώ γνώριζαν, ήταν οι ίδιοι που καθόντουσαν τα βράδια και δούλευαν, ρίχνοντας τα απόνιτρα στο πηγάδι".Στον τόπο του δυστυχήματος, έσπευσε ο Στ. Παναγιώτου,βουλευτής του ΚΚΕ, που μας δήλωσε: "Είναι βαρύς ο φόρος, μεγάλο το τίμημα, που για άλλη μια φορά πληρώνει η εργατική τάξη. Εμείς σαν Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΚΚΕ, μόλις πληροφορηθήκαμε το συμβάν, τρέξαμε να ενημερωθούμε για τα αίτια του δυστυχήματος και να διαπιστώσουμε τυχόν ευθύνες. Η πρώτη εντύπωση, που δημιουργείται, είναι ότι υπάρχουν σοβαρές ευθύνες, γιατί δεν τηρήθηκαν οι όροι για την προστασία και ασφάλεια των εργαζομένων. Θα φέρουμε το θέμα στη Βουλή και θα αγωνιστούμε για να αποδοθούν ευθύνες σε όσους υπάρχουν και να ληφθούν εκείνα τα μέτρα που είναι απαραίτητα για να αποφευχθούν τέτοια ατυχήματα".
Ο γραμματέας της ΓΣΕΕ, Γ. Μαυρίκος, που και αυτός βρέθηκε αμέσως εκεί, μας δήλωσε: "Είναι γνωστό ότι, στη χώρα μας, κάθε δεκαπέντε λεπτά γίνεται ένα εργατικό ατύχημα και κάθε τρεις μέρες γίνεται ένα θανατηφόρο. Μέσα σε ένα χρόνο, έχουμε θρηνήσει αρκετούς συναδέλφους μας, που έδωσαν τη ζωή τους, εξαιτίας των μεγάλων ευθυνών που έχει η εργοδοσία και η κυβέρνηση. Για εγκλήματα σαν το σημερινό που έγινε στην ΠΥΡΚΑΛ, υπάρχουν φυσικοί και ηθικοί αυτουργοί. Οι ηθικοί αυτουργοί είναι η κυβέρνηση και η πολιτική της, φυσικοί είναι οι ίδιοι οι εργοδότες. Βασικοί λόγοι για δυστυχήματα, όπως αυτό, είναι ότι δε γίνεται ο απαραίτητος τεχνολογικός εκσυγχρονισμός και εξοπλισμός δεμένος άρρηκτα με τις συνθήκες υγιεινής και ασφάλειας, είναι η μείωση προσωπικού που οδηγεί στην εντατικοποίηση και σε πολλές άλλες παρενέργειες και, τέλος, ότι δεν έχει τιμωρηθεί μέχρι τώρα κανένας υπεύθυνος. Οι ευθύνες, λοιπόν, της κυβέρνησης είναι πελώριες και καλούμε επιτέλους να παρθούν όλα εκείνα τα μέτρα, προκειμένου να σταματήσει η εργατική τάξη να θρηνεί θύματα άδικα και ο εργαζόμενος όπως φεύγει υγιής να επιστρέφει και σώος στο σπίτι του".
Ο Ν. Στεφανίδης,σύμβουλος της "Νομαρχιακής Αγωνιστικής Συνεργασίας" Α. Αττικής, μας δήλωσε: "Δυστυχώς, όψιμα και προκειμένου να αποποιηθούν των εγκληματικών τους ευθυνών, έδειξαν ενδιαφέρον οι αρμόδιοι της κυβέρνησης".
Πρόκληση: Στο νεκρό οι ευθύνες!
Οι μάρτυρες, παρά τις αρχικές καταθέσεις, αθώωσαν τους υπεύθυνους της ΠΥΡΚΑΛ Λαυρίου για την έλλειψη μέτρων ασφάλειας, που οδήγησε το 1997 σε έκρηξη με έναν νεκρό και εννιά τραυματίες
Την 1η Αυγούστου του 1997, μια έκρηξη στο εργοστάσιο της ΠΥΡΚΑΛ Λαυρίου στοίχισε τη ζωή στον εργάτη Β. Χατζηδήμα. Χτες, οι κατηγορούμενοιγια τη μη λήψη των απαραίτητων μέτρων ασφάλειας Β. Φλώρος, πρώην διευθυντής, και Ν. Κουτσοβασίλης, υπεύθυνος μηχανικός ασφάλειας, κρίθηκαν αθώοι από το Τριμελές Πλημμελειοδικείο Αθηνών. Οι μάρτυρες είχαν ξεχάσει, δε γνώριζαν ή θεώρησαν υπεύθυνο το νεκρό...
Οι κατηγορούμενοι παρουσίασαν την εικόνα ενός σύγχρονου αυτοματοποιημένου εργοστασίου, στο οποίο έγινε ένα ατύχημα - όπως σε δεκάδες άλλα ανάλογα στην Ευρώπη - που δεν μπορούν να βρουν την αιτία του! Αντίθετα, το πόρισμα για τα αίτια του δυστυχήματος ήταν καταπέλτης για την εγκληματική έλλειψη των μέτρων ασφάλειας.
Στη δίκη «ζωντάνεψαν» οι τρομερές σκηνές εκείνης της μέρας στο εργοστάσιο της ΠΥΡΚΑΛ, που η έκρηξη στο καζάνι των απόνιτρων (απόβλητων της διαδικασίας παραγωγής νιτρογλυκερίνης) άφησε έναν νεκρό και τραυμάτισε σοβαρά άλλους εννιά εργαζόμενους. Χτες, πολλοί μάρτυρες, αλλά όχι όλοι, έδωσαν έμφαση στην ευθύνη του ίδιου του νεκρού εργαζόμενου για την έκρηξη! Προβλήθηκε, δηλαδή, ότι ο άτυχος εργαζόμενος ήταν αυτός που, όταν ξέσπασε φωτιά από υπερχείλιση του καζανιού όπου διοχετεύονταν τα απόνιτρα, έριξε με τη μάνικα νερό και προκάλεσε την έκρηξη.
Οταν όμως η πρόεδρος του δικαστηρίου τούς επαναλάμβανε τις πρώτες τους γραπτές καταθέσεις, όπου έκαναν λεπτομερειακές καταγγελίες ότι η έκρηξη οφειλόταν καθαρά στην παντελή έλλειψη μέτρων ασφάλειας, κάποιοι έλεγαν ότι δε θυμούνται και κάποιοι ότι δεν τα είπαν.
Σε τελείως διαφορετική τροχιά ήταν το πόρισμα - καταπέλτης του διευθυντή του τμήματος Υγιεινής και Ασφάλειας της Επιθεώρησης Εργασίας Ανατολικής Αττικής Ν. Σταματάκη, από την αυτοψία που έγινε την ίδια μέρα του δυστυχήματος. Το πόρισμα έκανε λόγο για έλλειψη μέτρων ασφάλειας, προχειρότητα στην κατασκευή του όλου συστήματος αποθήκευσης των απόνιτρων, απλούς λαστιχένιους σωλήνες μεταφοράς εκτεθειμένους χωρίς επιπλέον προφυλάξεις, εκτεθειμένη στις καιρικές συνθήκες δεξαμενή αποθήκευσης και για πρόκληση της έκρηξης από την υπερχείλιση του καζανιού των απόνιτρων και ανάφλεξη λόγω των κραδασμών της ευαίσθητης νιτρογλυκερίνης.
Χαρακτηριστικό είναι, όμως, ότι από τη δίκη απουσίαζε η πολιτική αγωγή, από την πλευρά του νεκρού ή των τραυματιών ή άλλων εμπλεκομένων... Υπερασπιστής του άτυχου εργαζόμενου στάθηκε ο δήμαρχος Λαυρίου, Σ. Παπασταυρόπουλος, ο οποίος επισήμανε ότι πολλές φορές οι εργαζόμενοι τού κατάγγειλαν την έλλειψη μέτρων ασφάλειας . Οταν μάλιστα τρεις μήνες πριν την τραγική έκρηξη, στις 5 Μάη, είχε γίνει μια ακόμη έκρηξη, επισκεπτόμενος το εργοστάσιο το είχε χαρακτηρίσει «τριτοκοσμικό» και «εγκαταλειμμένο». Σε συνάντηση που είχε μετά το πρώτο ατύχημα με τη διοίκηση του εργοστασίου,του υποσχέθηκαν ότι θα σταματήσει το τμήμα παραγωγής νιτρογλυκερίνης μέχρι να φτιαχτεί ένας πύργος επεξεργασίας των απόνιτρων, κάτι που έπρεπε να είχε γίνει πριν πολλά χρόνια.
Αλλά και ο εργαζόμενος Γ. Κιμολιάτης, αποσπασμένος το επίμαχο χρονικό διάστημα στο Λαύριο από το εργοστάσιο του Υμηττού, επισήμανε ότι δεν υπήρχε πυρασφάλεια στο χώρο του δυστυχήματος.
Οι δύο κατηγορούμενοι και δύο μάρτυρες υπεράσπισης (ένας εργαζόμενος και ο πρώην διευθυντής του εργοστασίου) έριξαν με τη σειρά τους την ευθύνη στον άτυχο εργαζόμενο, είπαν ότι το εργοστάσιο είναι αυτοματοποιημένο και ότι οι εγκαταστάσεις λειτουργούσαν άψογα.
Ο εισαγγελέας μετά τις καταθέσεις τόνισε ότι από την ακροαματική διαδικασία προέκυψε πως στο εργοστάσιο δεν είχαν παρθεί μέτρα ασφάλειας ώστε να αποφευχθούν σωματικές βλάβες εργαζομένων και ατυχήματα και πως υπήρξε αμέλεια των υπευθύνων. Πρότεινε όμως την αθώωση των κατηγορούμενων με το σκεπτικό ότι οι καταθέσεις δεν τους συνδέουν με το συγκεκριμένο τραγικό συμβάν και ότι αιτία της έκρηξης ήταν πιθανότατα λάθος του άτυχου εργαζόμενου.
Ο Μεμέτ Σαλή, αντιπρόεδρος του Σωματείου Εργαζομένων του εργοστασίου, δήλωσε στο «Ρ»: «Οι καταθέσεις των μαρτύρων ήταν ψέματα. Μαζί με την εταιρία έριξαν την ευθύνη στον νεκρό εργαζόμενο, προσβάλλοντας τη μνήμη του. Το τραγικό είναι ότι τόσο καιρό μετά την έκρηξη δεν έχει παρθεί ακόμα κανένα μέτρο ασφαλείας».
Πηγές: