Αφιέρωμα στον ποιητή Κώστα Βάρναλη.

Πάλι μεθυσμένος είσαι, δυόμιση ώρα της νυχτός. Kι αν τα γόνατά σου τρέμαν, εκρατιόσουνα στητός μπρος στο κάθε τραπεζάκι. "Γεια σου, Kωνσταντή βαρβάτε"! ― Kαλησπερούδια αφεντικά, πώς τα καλοπερνάτε; Ένας σού δινε ποτήρι κι άλλος σού δινεν ελιά. 

Έτσι πέρασες γραμμή της γειτονιάς τα καπελιά. Kι αν σε πείραζε κανένας, - αχ, εκείνος ο Tριβέλας! - έκανες, πως δεν ένιωθες και πάντα εγλυκογέλας. Xτες και σήμερα ίδια κι όμοια, χρόνια μπρος, χρόνια μετά... H ύπαρξή σου σε σκοτάδια όλο πηχτότερα βουτά. Tάχα η θέλησή σου λίγη, τάχα ο πόνος σου μεγάλος; Aχ, πού σαι, νιότη, πού δειχνες, πως θα γινόμουν άλλος! (από την e-Τράπεζα Φιλολογικών Θεμάτων). 

 Ο Κώστας Βάρναλης με τη γυναίκα του, την ποιήτρια Δώρα Μοάτσου-Βάρναλη. Via Ημερησία.  

 Αριστ. φωτ. via Δημοθοίνια. Δεξιά, ο Κώστας Βάρναλης το 1914 (ΕΛΙΑ).   

    

Το κτήνος είναι και κωφόν (από το μπλογκ Οι ποιητές που αγάπησα και άλλες μικρές (και μεγάλες) ιστορίες λόγου, Sarantakos.gr). 

"Στα χαρτιά του Βάρναλη βρέθηκε και ένα αντίτυπο από την πρώτη έκδοση του Φωτός που καίει, όπως το είχε δώσει στον πρωθυπουργό Μιχαλακόπουλο κάποιος καλοθελητής, γεμάτο υποτιμητικά και δήθεν αγανακτισμένα σχόλια, για να τιμωρήσει τον Βάρναλη. 

Ο Γ. Κατσίμπαλης, συγγενής του πρωθυπουργού, συνηγόρησε υπέρ του Βάρναλη, κι ο Μιχαλακόπουλος του έδωσε το επίμαχο αντίτυπο, κι αυτός το χάρισε στον Βάρναλη. 

Η φωτογραφία του εξωφύλλου, με τα χειρόγραφα σχόλια του εθνικόφρονα ρουφιάνου, όπως δημοσιεύεται στην έκδοση του Κέδρου: Τα χειρόγραφα σχόλια λένε τα εξής: 

Βάρναλης, καθηγητής εις την Παιδαγωγικήν Ακαδημίαν, δηλαδή την αυθαίρετον Σχολήν του Γληνού. Εάν επιθυμείτε και έχετε καιρόν αναγνώσατέ το όλον, αλλά πάντως αναγνώσατε τας σελίδας 40 (τελευταίον στίχον) 53 όπου υβρίζει την Παναγίαν, τέλος δε από της σελίδος 61 μέχρι τέλους. Το κτήνος αυτό είναι Βουλγαρικόν. Είναι και κωφόν. Εν τούτοις, επειδή είναι μαλλιαρόν, εν γνώσει των πίστεών του, το απέστειλαν δις ή τρις υπότροφον! 

Να σημειώσω ότι ο Βάρναλης ήταν πράγματι βαρήκοος, ενώ ο χαρακτηρισμός Βουλγαρικόν κτήνος μάλλον εννοεί το ότι ο Βάρναλης είχε γεννηθεί στην Ανατολική Ρωμυλία (και όχι ότι ήταν αριστερός μια και το 1925 δεν έλεγαν Βούλγαρους τους κομμουνιστές). Κατά τα άλλα, η εθνικοφροσύνη έσκιζε τα ρούχα της για τον εκτός των συνόρων ελληνισμό".   

Φωτ. via Ημερησία. Ο Kώστας Βάρναλης κάθεται δεξιά.   

Αριστ. : Στην αυλή σχολείου στην Κερατέα το 1917 (ο Βάρναλης κάθεται αριστερά). 
Δεξ. : Δάσκαλος της Γ' Τάξης Ελληνικών στα Μέγαρα το 1911.   

Αριστ. : Στο Κράσι της Κρήτης (από αριστ., Γαλάτεια  Καζαντζάκη, Έλλη Αλεξίου, Μάρκος Αυγέρης, Κώστας Βάρναλης, Νίκος Καζαντζάκης και Χαρίλαος Στεφανίδης). 
Δεξ. : Στο Κράσι Κρήτης το 1912 (από αριστερά, Κώστας Βάρναλης, Χαρίλαος Στεφανίδης, Νίκος Καζαντζάκης, Γαλάτεια Καζαντζάκη). Αρχείο Ν. Καζαντζάκη.    

Η Δώρα Μοάτσου-Βάρναλη.   

Στο Παρίσι το 1923 με τους Νίκο Χατζηκυριάκο-Γκίκα (στη μέση) και Στρατή Ελευθεριάδη (Teriade).  

Αριστ. : Βάρναλης (αριστερά), Νίκος Καστρινός, αρθρογράφος του «Ριζοσπάστη» και Δημήτρης Γληνός (δεξιά). 
Δεξ. : Δεξιά ο Δ. Γληνός, αριστερά ο Κ. Βάρναλης και στη μέση ο Ν. Καστρινός.  

 Εξόριστοι στον 'Αι-Στράτη. Αναμεσά τους και ο Γιάννης Ρίτσος. Ο Κώστας Βάρναλης εξορίστηκε στη διάρκεια της δικτατορίας του Μεταξά στη  Μυτιλήνη και τον 'Αι Στράτη.   

Αριστ. : Κώστας Βάρναλης - Γιάννης Ρίτσος - Μάριος Βάρβογλης. 
Δεξ. : Ο Γ. Ρίτσος με τον Κώστα Βάρναλη και την Δώρα Μοάτσου - Βάρναλη στα 15χρονα της ΕΔΑ το 1966.  

Φωτ. via Ημερησία.   

Στη Μόσχα μετά την απονομή του βραβείου Λένιν (1959). Φωτ. via Ημερησία.   

Στο Θέατρο "Κεντρικόν" στην Αθήνα μετά από ομιλία του Κώστα Βάρναλη (30.03.1957). Από αριστ Στ. Κανελλόπουλος, Στέφ. Σαράφης, Γ. Ρίτσος, Χρ. Θεοδωρίδης. 


  

Πάσχα στη Νέα Ερυθραία το 1960 με τον Κώστα Βάρναλη (ολόκληρο το κείμενο του Γιάννη Οικονόμου στο σάιτ Η Νέα Ερυθραία on line). 



"Με τις γνωριμίες που είχε η θεία μου -εργαζόταν στο σπίτι του στρατηγού Μίγδλερ- έπιασε δουλειά ως οδηγός στο μεγαλομέτοχο της Εμπορικής Τράπεζας Νικολόπουλο, σύχναζε στο Κολωνάκι, όπου είχε τα γραφεία ο εργοδότης του και εκεί γνωρίστηκε με τον Βάρναλη. 

Έγιναν στενοί φίλοι και συναντιόντουσαν πολύ συχνά στα ταβερνάκια της περιοχής. Πήγαινε και τους συναντούσε και ο πατέρας μου. Ο Βάρναλης του χάρισε το βιβλίο «Η ΑΛΗΘΙΝΗ ΑΠΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΣΩΚΡΑΤΗ». 

Τώρα ερχόταν ο Βάρναλης στο σπίτι μας. Η μητέρα μου συγύριζε το τραπέζι, έβαλε καθαρό τραπεζομάντιλο και σερβίτσια και ο πατέρας μου πήρε το τηλέφωνο και ειδοποίησε τους φίλους του. Το Γιώργο τον Ανδριανό, καθηγητή λογιστικών και διευθυντή λογιστηρίου της υαλουργίας του Μποδοσάκη. Τον Αντώνη τον Κουνέλα σύμβουλο στη διοίκηση της κοινότητος, τον Νικολή τον Γιώργατζη, τον πατέρα του Γιάννη  του Γιώργατζη του αντιδημάρχου. Το θείο μου το Θανάση, τον αδελφό της μητέρας μου. Η μητέρα μου ήρθε βρέφος από τη Μικρά Ασία. Ο πατέρας της έμεινε εκεί για να τους περιμένει να γυρίσουν και χάθηκε. Για πατέρα και προστάτη είχε τον αδερφό της, τον Θανάση τους, όπως έλεγε. 

Επί Μεταξά με ειδοποίησαν ότι τον Θανάση μας τον είχαν πάει στην Ασφάλεια. Έτρεξα να τον βρω. Τον είχαν σε ένα δωμάτιο μαζί με τον Καρέλη και τον Γκάσταγλη, καθισμένους απάνω σε κολώνες από πάγο. Ήταν μελανιασμένοι από το ξύλο και το κρύο. Ήρθαν όλοι και σε λίγο ήρθε ο Βάρναλης με τον θείο μου και έναν άλλο κύριο. Ο Βάρναλης τους χαιρέτησε όλους δια χειραψίας, εγώ καθόμουν στην άκρη της βεράντας, ντράπηκα πολύ όταν ο Βάρναλης ήρθε προς τα εμένα για να με χαιρετήσει.  

Σηκώθηκα αμέσως και τον χαιρέτησα. Κάθισα στο τραπέζι, η μητέρα μου έφερε φρέσκους μεζέδες και μια καράφα κρασί. «Μην κάνετε φασαρία για εμάς, μόλις σηκωθήκαμε από το τραπέζι», είπε ο Βάρναλης. Μόνο αν έχετε λίγο χαλβά από τη Σαρακοστή. Η μητέρα μου αμέσως πήγε και έφερε ένα κομμάτι χαλβά. Ο Βάρναλης τον έκοψε φέτες και ζήτησε κανέλα και λεμόνι. Έβαλε κανέλα πάνω στον χαλβά και έστυψε λεμόνι. Έκοψε ένα κομμάτι και το έφαγε. Ήπιε και μια γουλιά κρασί. Έδειξε ικανοποίηση και ήπιε το υπόλοιπο. «Είδες που σου έλεγα πως ο Φώτης έχει καλό κρασί;», του είπε ο θείος μου. «Μα, αυτό είναι υπέροχο», του είπε ο Βάρναλης και πράγματι το κρασί που έφτιαχνε ο πατέρας μου από το αμπέλι μας στο Μορτερό ήταν πολύ καλό. Με το χαλβά και το καλό κρασί έμειναν μέχρι το βράδυ συζητώντας. 

Τον ρωτούσαν για την πορεία του κομμουνισμού και πώς είδε τα πράγματα στη Μόσχα, όταν πήγε να παραλάβει το βραβείο Λένιν που του είχε απονεμηθεί".     

Σε έξοδο στην Αθήνα το 1958 με τους Μ.Μ. Παπαϊωάννου (αριστερά) και Στρατή Τσίρκα.  

Η έκδοση του Κέδρου με τα σχέδια του Γ. Γουναρόπουλου (via ΒΟΡΕΑΣmagazin).           

Πηγή: www.lifo.gr

Διαβάστε σχετικά

Έλλη Αλεξίου - Η εκπαιδευτικός, η λογοτέχνης, η αγωνίστρια

Αν ανατρέξουμε στην ιστορική πληροφόρηση θα δούμε ότι οι προηγούμενοι πολιτι σμοί έως το 19ο αιώνα, έχουν να επιδείξουν υψηλές γυναικείες προσωπικότητες στην τέχνη, στη μουσική, στα ανώτατα αξιώματα, στην ιστορία και στα γράμματα. Οι γυναίκες πρωταγωνιστούν σε έργα μεγάλων τραγικών, αλλά......

Διαβάστε περισσότερα »

Εχουμε χρέος να σεβαστούμε το σπίτι που έμενε ένας μεγάλος Έλληνας, ο ποιητής Κώστας Βάρναλης

Παλιόσπιτο που με ένα μικρό σεισμό θα καταρρεύσει. Το θέμα είναι αν η περιοχή και ο δήμος πρέπει να αφήσουν αυτό το ...ερείπιο να καταρρεύσει.Κάποιος έμεινε εκεί μέσα και ήταν Έλληνας λογοτέχνης, ο Κώστας Βάρναλης που έγραψε ποιήματα, αφηγηματικά έργα, κριτική και μεταφράσεις. Τιμήθηκε το 1959 με το......

Διαβάστε περισσότερα »

 

ΚΩΣΤΑΣ ΒΑΡΝΑΛΗΣ - ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ

Γεννήθηκε στον Πύργο (Μπουργκάς) της Βουλγαρίας το1884[1], όπου βίωσε το κλίμα του ελληνοτουρκικού πολέμου του 1897. Το επίθετό του, αν όχι καλλιτεχνικό δηλώνει καταγωγή από τη Βάρνα όπου έμεναν πολλοί Έλληνες. (Το επίθετο του πατέρα του ήταν Μπουμπούς.)
Το 1898 τέλειωσε το Ελληνικό Σχολείο και συνέχισε την εκπαίδευσή του στα Ζαρίφεια διδασκαλεία της Φιλιππούπολης και έπειτα με την υποστήριξη του Μητροπολίτη Αγχιάλου ήρθε στην Αθήνα για να σπουδάσει Φιλολογία όπου και πήρε μέρος στη διαμάχη για το Γλωσσικό Ζήτημα ως υποστηρικτής των δημοτικιστών.
Το 1907 συμμετείχε στην ίδρυση του ποιητικού περιοδικού Ηγησώ, το οποίο κυκλοφόρησε δέκα τεύχη.
Το 1908 πήρε το πτυχίο του από το Πανεπιστήμιο Αθηνώνκαι άρχισε να εργάζεται στην εκπαίδευση στην αρχή στο ελληνικό διδασκαλείο του Πύργου (Μπουργκάς) σε ηλικία δεκαοχτώ ετών και στη συνέχεια στην Ελλάδα (στην Αμαλιάδα) και μεταξύ άλλων στην Ανωτάτη Παιδαγωγική Ακαδημία Αθηνών. Διετέλεσε για πολλά χρόνια καθηγητής μέσης εκπαίδευσης ενώ εργάστηκε για βιοποριστικούς λόγους και ως δημοσιογράφος.
Από το 1910 άρχισε να ασχολείται με τη λογοτεχνική μετάφραση και ως το 1916 ολοκλήρωσε τους Ηρακλείδες του Ευριπίδη, τον Αίαντα του Σοφοκλή, τα Απομνημονεύματα του Ξενοφώντα και τον Πειρασμό του Αγίου Αντωνίου του Φλωμπέρ. Μετά το δεύτερο Βαλκανικό Πόλεμο, στον οποίο πήρε μέρος, φοίτησε στο Διδασκαλείο Μέσης Εκπαίδευσης του Γληνού.
Το 1919 πήγε στο Παρίσι με υποτροφία και παρακολούθησε μαθήματα φιλοσοφίας, φιλολογίας, κοινωνιολογίας και αισθητικής. Τότε προσχώρησε στον μαρξισμό και τονδιαλεκτικό υλισμό και αναθεώρησε τις προηγούμενες απόψεις του για την ποίηση, τόσο σε θεωρητικό, όσο και σε πρακτικό επίπεδο. Καρπός αυτής της στροφής στάθηκε το ποίημα Προσκυνητής. Το καλοκαίρι του 1921 έγραψε στην Αίγινα Το Φως που καίει, που εξέδωσε ένα χρόνο αργότερα στην Αλεξάνδρεια με το ψευδώνυμο Δήμος Τανάλιας. Το 1922 δημοσίευσε επίσης τους Μοιραίους στο περιοδικό Νεολαία και τη Λευτεριά στο περιοδικό Μούσα.
Το 1924 δίδαξε νεοελληνική λογοτεχνία στην Παιδαγωγική Ακαδημία υπό τη διεύθυνση του Γληνού. Το 1926 παύτηκε από τη θέση του ως καθηγητή της Παιδαγωγικής Ακαδημίας, με αφορμή ένα δημοσίευμα της Εστίας που δημοσίευσε ένα απόσπασμα από Το φως που καίει. Ο Βάρναλης στράφηκε στη δημοσιογραφία και έφυγε για τη Γαλλία ως ανταποκριτής της Προόδου. Το 1927 τύπωσε τους Σκλάβους Πολιορκημένους.
Το 1929 παντρεύτηκε την ποιήτρια Δώρα Μοάτσου.
Το 1932 εξέδωσε την Αληθινή απολογία του Σωκράτη.
Το 1935 πήρε μέρος ως αντιπρόσωπος των Ελλήνων συγγραφέων στο Συνέδριο Σοβιετικών Συγγραφέων στη Μόσχα και μετά εξορίστηκε στη Μυτιλήνη και τον Άγιο Ευστράτιο. Tο 1956 τιμήθηκε από την Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών και το 1959 τιμήθηκε με το βραβείο Λένιν. Είχαν προηγηθεί μεταξύ άλλων εκδόσεις των έργων του Ζωντανοί άνθρωποι, Το Ημερολόγιο της Πηνελόπης, Ποιητικά, Διχτάτορες, Αισθητικά- Κριτικά (δύο τόμοι).
Το 1965 εκδόθηκε η τελευταία ποιητική συλλογή του με τίτλο Ελεύθερος κόσμος και το 1972 το θεατρικό έργο Άτταλος ο Γ΄. Υπήρξε συνεργάτης σε πολλά περιοδικά και εγκυκλοπαίδειες μεταξύ των οποίων και στη Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια. Πέθανε στις 16 Δεκεμβρίου 1974.
ΈργοΤο έργο του είναι γραμμένο στη δημοτική και έχει καλά επιμελημένη μορφή και πλαστικότητα στην έκφραση. Χαρακτηρίζεται από θερμή λυρική φαντασία και σατιρική διάθεση με ενδιαφέρον για τον σύγχρονο άνθρωπο. Η ποίηση του, ιδιαίτερα, χαρακτηρίζεται από έντονο «διονυσιασμό», παιχνιδιάρικη διάθεση και βαθύ μουσικό αίσθημα που συνδυάζεται άριστα με τη σάτιρα, ενώ θεωρείται ένας από τους κυριότερους αριστερούς εργάτες της γλώσσας στην Ελλάδα. Ο Βάρναλης διατήρησε την ποιητική αλλά και την ανθρώπινη εγρήγορσή του μέχρι τα βαθιά του γεράματα.
ΠοίησηΠοιητικές συνθέσεις
Ο Προσκυνητής (1919)
Το Φώς που καίει (Αλεξάνδρεια 1922 με το ψευδώνυμο Δήμος Τανάλιας). Το 1933 επανατυπώθηκε στην Αθήνα με αναθεωρήσεις.
Σκλάβοι Πολιορκημένοι (1927)
Ποιητικές συλλογές
Κηρήθρες (1905)
Ποιητικά (1956)
Ελεύθερος κόσμος (1965)
Οργή λαού (1975)
Πεζά και κριτικά έργαΟ λαός των μουνούχων (Φιλ.ψευδ. Δήμος Τανάλιας) (1923)
Ο Σολωμός χωρίς μεταφυσική (1925)
Η Αληθινή απολογία του Σωκράτη (1931)
Αληθινοί άνθρωποι (1938)
Το ημερολόγιο της Πηνελόπης (1947)
Πεζός λόγος (1957)
Σολωμικά (1957)
Αισθητικά Κριτικά Α και Β (1958)
Ανθρωποι. Ζωντανοί - Αληθινοί (1958)
Οι δικτάτορες (1965)
Φιλολογικά Απομνημονεύματα (1980)
Θέατρο
Άτταλος ο Τρίτος (1972)
ΜεταφράσειςΑριστοφάνης - Βάτραχοι
Αριστοφάνης - Εκκλησιάζουσες
Αριστοφάνης - Ιππείς
Αριστοφάνης - Λυσιστράτη
Αριστοφάνης - Πλούτος
Ευριπίδης - Ιππόλυτος
Ευριπίδης - Τρωαδίτισσες
Κινέζικα τραγούδια
Μολιέρος - Μισάνθρωπος

Ενδεικτική Βιβλιογραφία για τον Κώστα Βάρναλη

Βιβλία:• Αργυρίου Αλεξ., «Πρόχειρο διάγραμμα της ποιητικής πορείας του Βάρναλη», Ηριδανός1, 8-9/1975, σ.75.
• Βαρίκας Βάσος, Ο ποιητής Κώστας Βάρναλης. Αθήνα, Γκοβόστης, 1936.
• Βαρίκας Βάσος, Κώστας Βάρναλης - Κώστας Καρυωτάκης. Αθήνα, Πλέθρον, 1978 (έκδοση β΄).
• Βουρνάς Τάσος, «Ο Βάρναλης ο δάσκαλός μας», Χρονικό’75, σ.77-79. Αθήνα, έκδοση του Καλλιτεχνικού Πνευματικού Κέντρου Ώρα, 1975.
• Γεράνης Στέλιος, Κώστας Βάρναλης· σάτιρα, ποίηση και σοφία. Αθήνα, Σύγχρονη Εποχή, 1985.
• Δάλλας Γιάννης, «Κώστας Βάρναλης», Σάτιρα και Πολιτική στη Νεώτερη Ελλάδα, σ.207-244. Αθήνα, Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας - ιδρυτής: Σχολή Μοραΐτη, 1979.
• Δάλλας Γιάννης, Η δημιουργική δεκαετία στην ποίηση Βάρναλη. Αθήνα, Κέδρος, 1988.
• Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών, Κώστας Βάρναλης · Τα πενηντάχρονα του έργου του. Αθήνα, Κέδρος, 1957.
• Ζαρογιάννης Ιωάννης Χρ., Βάρναλης και ιστορία · Ιδεολογική ανάπλαση και ανασύνθεση της ιστορίας ·
Μια σύγκριση με τις περιπτώσεις Καβάφη και Ρίτσου. Αθήνα, 1995.
• Ζαρογιάννης Γιάννης, Η πρώιμη ποίηση του Βάρναλη και ο Σολωμός. Αθήνα, Λωτός, 1997.
• Καραντώνης Ανδρέας, «Κώστας Βάρναλης», Φυσιογνωμίες· Τόμος δεύτερος, σ.202-223. Αθήνα, Παπαδήμας, 1977.
• Κατηφόρης Νίκος, «Ο πεζογράφος Κώστας Βάρναλης», Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών, Κώστας Βάρναλης ·
Τα πενηντάχρονα του έργου του. Αθήνα, Κέδρος, 1982. (έκδοση β΄)
• Κουλουφάκος Κώστας, Κριτική για τον Προσκυνητή, Διαβάζω3-4, 10/1976, σ.92-93.
• Κώστας Βάρναλης · Τα πενηντάχρονα του έργου του. Αθήνα, Κέδρος, 1957.
• Λαμπρίδης Μ., Η ταξική συνείδηση στο έργο του Κ.Βάρναλη. Αθήνα, 1982.
• Λεντάκης Αντρέας, Ρωμανός ο Μελωδός, Κώστας Βάρναλης και στρατευμένη τέχνη. Αθήνα, Δωρικός, 1991.
• Μαλάνος Τίμος. Κώστας Βάρναλης. Αλεξάνδρεια, 1944.
• Μαλάνος Τίμος, «Βάρναλης Κώστας», Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας12. Αθήνα, Χάρη Πάτση, χ.χ.
• Μαλάνος Τίμος, «Ο ποιητής Κώστας Βάρναλης», Βάρναλης, Αυγέρης, Καρυωτάκης, σ.9-54. Αθήνα, Καστανιώτης, 1983.
• Μαράς Στάθης, Κώστας Βάρναλης ·
Ιδεολογία και ποίηση. Αθήνα, Καστανιώτης, 1986.
• Μαρής Γιάννης, «Συνέντευξη με το Βάρναλη», Ακρόπολις, 27/5/1973.
• Μαρκελέζι - Λουκά Λουτσία, Συμβολή στην εργογραφία του Κώστα Βάρναλη ·
Αισθητικά - Κριτικά· 1911-1944. Αθήνα, Κέδρος, 1984.
• Μιχαηλίδη Θεανώ Ν., «Βάρναλης Κώστας»,
Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό
2. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1984.
• Μπαστιάς Κωστής, «Με τον Βάρναλη», ΕβδομάςΔ΄, 8/8/1931, αρ.201, σ.1609.
• Παπαγεωργίου Κώστας Γ. (επιμέλεια), Κώστας Βάρναλης · Φιλολογικά Απομνημονεύματα. Αθήνα, Κέδρος, 1980.
• Παπαϊωάννου Μ.Μ., Ο μεγάλος Βάρναλης. Αθήνα, Κέδρος, 1958.
• Παράσχος Κλέων, «Ο Κώστας Βάρναλης», ΑναγέννησηΒ΄, 12/1987, αρ.4, σ.147.
• Σαββίδης Γ.Π., «Ο Βάρναλης νέος· Συμβολή σε μια συλλογική βιβλιογραφία του Βάρναλη», Ηριδανός 2, 10-11/1975, σ.33.
• Σαββίδης Γιάννης, «Σημείωμα του επιμελητή» και η «Κριτική για τον Προσκυνητή», Βάρναλης Κώστας· Προσκυνητής, σ.65-106 και 107-156. Αθήνα, Κέδρος, 1988.
• Στάθη Μαρία, Κώστας Βάρναλης· Ιδεολογία και ποίηση. Αθήνα, Καστανιώτης, 1986.
• Σταύρακας Παναγιώτης Ε., Κ. Βάρναλης: Οδύσσεια χωρίς επιστροφή. Αθήνα, 1993.
• Στεργιόπουλος Κώστας, «Η πνευματική παρουσία και η ποίηση του Βάρναλη», Περιδιαβάζοντας Α΄·
Από τον Κάλβο στον Παπατσώνη, σ.91-99. Αθήνα, Κέδρος, 1982 (πρώτη δημοσίευση στη Νέα Δομή 7, /12/1976).Αφιερώματα περιοδικών
• Νέοι πρωτοπόροι2, ετ.Δ΄, 2/1935.
• Επιθεώρηση Τέχνης Ε΄, ετ. Γ΄, 2/1957, αρ.26.
• Τετράδιο6, 11/1974.
• Νέα Εποχή 110, 1-2/1975.
• Νέα Εστία 98, ετ. ΜΘ΄, Χριστούγεννα 1975, αρ.1163.
• Τομές1, ετ. Α΄, 1/1975.
• Αιολικά γράμματα 25, ετ.Ε΄, 1-2/1975.
• Νεοελληνικός λόγος 25, 6/1977.
• Διαβάζω 88, 22/8/1984.

Δεκεμβρίου 16, 2012