Η επιχείρηση "Νίκη" εκτελέστηκε τη νύχτα της 21/22 Ιουλίου 1974 και ήταν η μοναδική αποστολή μεταφοράς ενισχύσεων στην Κύπρο που πραγματοποιήθηκε στη διάρκεια της τουρκικής εισβολής. Ο σκοπός ήταν η αερομεταφορά καταδρομέων, όπλων και πυρομαχικών στο αεροδρόμιο της Λευκωσίας (Α' Μοίρα Καταδρομών με τον πλήρη οπλισμό της αποτελούμενη από 318 άνδρες). Η αποστολή ήταν επιτυχής και χαρακτηρίσθηκε ως «Αποστολή Αυτοκτονίας». Η αποστολή αυτή, λοιπόν, ήταν μια πραγματική επιχείρηση ανορθοδόξου πολέμου γι’ αυτό και οι ξένοι αναλυτές και ο διεθνής Τύπος τη χαρακτήρισαν αποστολή αυτοκτονίας, όπως και ο Τούρκος δημοσιογράφος Μεχμέτ Αλή Μπιράντ στο βιβλίο του «Απόβαση-Απόφαση».
Στην αποστολή συμμετείχαν, λόγω περιορισμού ώρας, 15 αεροσκάφη τύπου Noratlas. Τα αεροσκάφη ήταν καταπονημένα από τα χρόνια και τις αναρίθμητες πτήσεις. Το σχέδιο πτήσεως προέβλεπε: απογείωση κατά την διάρκεια της νύχτας, θα πετούσαν ΧΩΡΙΣ ΣΥΝΟΔΕΙΑ ΜΑΧΗΤΙΚΩΝ (αληθινή αυτοκτονία), πτήση σε χαμηλό ύψος μικρότερο από 700 πόδια, σιγή ασυρμάτου, φώτα σβηστά, και χωρίς οπτική επαφή μεταξύ τους, πορεία τραπεζιού, δηλ από τη Σούδα στα Μάταλα από εκεί στη νοητή γραμμή του FIR Αθηνών-Καΐρου μέχρι την Κύπρο και από εκεί αριστερά πάνω στο νησί και άμεση επιστροφή των αεροσκαφών στην Ελλάδα. Ώρα απογειώσεως ορίστηκε η 22:00 με πεντάλεπτο διαχωρισμό αεροπλάνου προς αεροπλάνο.
Κυβερνήτης του αεροσκάφους ΝΙΚΗ-10 ήταν ο Κερατιώτης Πιλότος Σωτήριος Παπαθανασίου. Ειδικότερα, στις 23:40 απογειώθηκε το αεροσκάφος 222 με χαρακτηριστικό κλήσεως 'Νίκη 10' ΠΛΗΡΩΜΑ. Κυβερνήτης: Σωτήριος Παπαθανασίου (Επισμηναγός), Συγκυβερνήτης: Αθανάσιος Ιλαρρίδης (Αντισμήναρχος), Ιπτάμενος Μηχανικός: Ευάγγελος Πεδιαδιτάκης (Ανθυπασπιστής), Ναυτίλος: Γεώργιος Κουλούλας (Αρχισμηνίας).
Μόλις τα αεροσκάφη πέρασαν τα βουνά της ανατολικής Κρήτης, άρχισαν κάθοδο για τα 500 πόδια με ταχύτητα 140 knots και από εκεί για το FIR Αθηνών- Καΐρου. Για τα Νοράτλας, η διατήρηση της πορείας ήταν πολύ δύσκολη λόγω της μη χρήσεως ραδιοβοηθημάτων εξαιτίας του πολέμου και του πολύ χαμηλού ύψους πτήσης (200-500 πόδια). Κάποια στιγμή επέταξαν και πάνω από τον 6ο Στόλο που είχε πορεία προς την νότια Κύπρο.
Πλησιάζοντας τις ακτές της Κύπρου έβλεπαν τα φώτα του ακρωτηρίου και έκαναν στροφή 15 μίλια νότια της Λάρνακας. Από εκεί πέρασαν από το όρος Τρόοδος με πορεία για Λευκωσία. Πλησιάζοντας το αεροδρόμιο φάνηκαν από την αριστερή πλευρά τα πρώτα σημάδια των τροχιοδεικτικών αντιαεροπορικών βλημάτων των τούρκικων δυνάμεων, καθώς και από τις ελληνικές δυνάμεις οι οποίες δεν είχαν ειδοποιηθεί για τον ερχομό ενισχύσεων. Όμως από εδώ και πέρα ξεκινάει η τραγωδία της αποστολής, αφού τα αντιαεροπορικά στοιχεία αποτελούμενα από τις 185η και 184η Μοίρες αντιαεροπορικών πολυβόλων και τα οποία φύλαγαν την περιοχή, δεν ενημερώθηκαν με αποτέλεσμα να θεωρήσουν ότι τα αεροσκάφη τα οποία πέταγαν ήταν εχθρικά. Η προσέγγιση, λοιπόν, ήταν εφιαλτική, οι κυβερνήτες των αεροσκαφών προσπαθούσαν με απεγνωσμένους ελιγμούς να αποφύγουν τα πυρά, τα χειριστήρια έτρεμαν από τα οριακά σημεία που είχαν φτάσει τα noratlas και οι μηχανές μούγκριζαν από την μέγιστη ισχύ που προσπαθούσαν να πάρουν. Το αποτέλεσμα ήταν η κατάρριψη ενός (Νίκη 4) ενώ άλλα τρία προσγειώθηκαν με σοβαρές ζημιές αχρηστεύθηκαν και κάηκαν. Σύνολο 4 αεροπόροι και 39 καταδρομείς φονεύθηκαν από φίλια πυρά ενώ άλλοι 10 καταδρομείς τραυματίστηκαν.
Η πτήση ήταν μαρτυρική, πορεία σχεδόν πάνω από την θάλασσα, νύχτα, πολλές ώρες πτήσης, αϋπνία, δίψα, έλλειψη καυσίμων, έλλειψη συνοδείας. Έγινε σε επαφή με τον εχθρό, σε περιοχή που βαλλόταν από σφοδρά αντιαεροπορικά πυρά του εχθρού αλλά και των φίλιων δυνάμεων. Προσγειώθηκαν νύχτα και μάλιστα σε ένα άγνωστο για τα πληρώματα των αεροσκαφών αεροδρόμιο, που είχε βομβαρδιστεί από τον εχθρό και του οποίου ο βαθμός αποκατάστασης των ζημιών ήταν απροσδιόριστος και ελλιπής. Υπήρχε κίνδυνος αντιμετώπισης εχθρικής αεροπορικής αντίδρασης από αεροσκάφη αναχαίτισης παντός καιρού και αυτό επειδή η Κύπρος είναι πολύ κοντά στη Τουρκία. Επιπλέον υπήρχε κίνδυνος αντίδρασης των βρετανικών αεροπορικών δυνάμεων που βρισκόταν στη Κύπρο. Η όλη επιχείρηση έγινε με περιορισμένη σχεδίαση, λόγω έλλειψης χρόνου σε όλα τα επίπεδα.
Το αεροσκάφος 222 'Νίκη 10' με κυβερνήτη τον Σωτήριο Παπαθανασίου επιτέλεσε στο ακέραιο την αποστολή του. Σκοπός του η μεταφορά αντιαρματικών, 30 καταδρομέων & βλημάτων καθώς και επιστροφή στην Σούδα. Τα κατάφερε δεδομένης της υψηλής εκπαίδευσης που είχε λάβει σε τεχνικές ανορθόδοξου πολέμου. Ωστόσο και πάλι το αεροσκάφος του Σωτήριου Παπαθανασίου εβλήθη με 32 σφαίρες. Εκτός των άλλων το συγκεκριμένο αεροσκάφος μετέφερε τον μετέπειτα στρατηγό Νικόλαος Ντούβας (πρώην αρχηγός του Στρατού, ο οποίος πήρε μέρος ως νεαρός υπολοχαγός στην αποστολή "Νίκη") ο οποίος είχε δηλώσει "Για να φτάσει μια Μοίρα Καταδρομών να χάσει το 10% της δύναμης της πρέπει να πολεμάει επί ένα χρόνο".
Η αποστολή ΝΙΚΗ, εκτός της ηθικής και ηρωικότατης πλευράς της, δηλαδή της διασώσεως κατά κάποιο τρόπο του γοήτρου της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας, είχε και πρακτικά αποτελέσματα. Το ουσιωδέστερο αποτέλεσμα ήτο η δυνατότητα αμύνης και τελικώς διατηρήσεως του ΑΕΡΟΔΡΟΜΙΟΥ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ.
Την 1 Αυγούστου 1974 από τον Δ/τη της 112Π.Μ. με ημερησία διαταγή προετάθησαν για την απονομή ΧΡΥΣΟΥ ΑΡΙΣΤΕΙΟΥ ανδρείας όλοι οι άνδρες της αεροπορίας που έλαβαν μέρος στην αποστολή Νίκη. Ως γνωστόν η ελληνική Πολιτεία ουδέποτε αναγνώρισε την επιχείρηση «ΝΙΚΗ». Η θυσία τους, αν και δεν αναγνωρίστηκε ποτέ επίσημα, δεν πήγε χαμένη, καθώς οι Τούρκοι παρά τις λυσσαλέες επιθέσεις τους δεν κατάφεραν να καταβάλλουν την αντίσταση των Ελλήνων καταδρομέων. Μέχρι και σήμερα λοιπόν τόσο οι νεκροί, όσο και οι ζωντανοί συμμετέχοντες δεν αναγνωρίζονται από την ελληνική πολιτεία. Την αποστολή ΝΙΚΗ πήραν ως πρότυπο οι ισραηλίτες και έκαναν την επιχείρηση στο Έντεμπε. Μια επιχείρηση που την έκαναν γνωστή σε όλο τον κόσμο προβάλλοντας την ικανότητα της αεροπορίας τους, ενώ αντίθετα οι δικοί μας ιθύνοντες την απέκρυψαν.
Λίγα λόγια για τον Σωτήριο Παπαθανασίου
Ο Σωτήριος Παπαθανασίου γεννήθηκε στην Κερατέα το 1939. Εισήλθε στην Σχολή Ικάρων το 1958. Εξήλθε με τον βαθμό του Ανθυποσμηναγού το 1961. Έχει υπηρετήσει στην 115 Πτέρυγα Μάχης (Σούδα Κρήτης), στην 117 ΠΜ (Ανδραβίδα), στην 116 ΠΜ (Άραξος), στην 114 ΠΜ (Τανάγρα), στην 112 ΠΜ (Ελευσίνα), στην 110 ΠΜ (Λάρισα) καθώς και στο 28 ΑΤΑ (Λάρισα).
Έχει πετάξει με σχεδόν όλους τους τύπους αεροπλάνων (μαχητικά, μεταφορικά, πυροσβεστικά). Ειδικότερα, έχει πετάξει αεροπλάνα τύπου HARVARD , Τ-33, F-84F, F-84F (Strike), C-47 DAC0TA, NORATLAS, CL-215 CANADAIR καθώς και με F-104G (Strike) τα αποκαλούμενα «ιπτάμενα φέρετρα».
Έχει διατελέσει Αξιωματικός Επιχειρήσεων καθώς και Διευθυντής Ασφάλειας Πτήσεων.
Αξιοσημείωτο το γεγονός ότι με την κήρυξη της Δικτατορίας των Συνταγματαρχών αντιστάθηκε με αεροσκάφος εναντίων των τανκ (1967).
Λόγω των αεροπορικών ικανοτήτων και δεξιοτήτων του επιλέχθηκε από την Διοίκηση της Αεροπορίας ως συνοδός του αεροσκάφους του πρώην Βασιλέως Κωνσταντίνου από το Τατόι μέχρι την Καβάλα. (12 Δεκ. 1967).
Στην διάρκεια των ετών 1970-1977 κατάσβεση πολλών πυρκαγιών με αεροσκάφη τύπου Canadair CL-215.
Έχει ολοκληρώσει σχολεία Πολέμου, Ασφάλειας Πτήσεων, Κέντρου Επιχειρήσεων Αεροσκαφών Εδάφους και κατέχει 3 Μετάλλια Στρατιωτικής Αξίας καθώς και 6.500 ώρες πτήσης.
Σπύρος Παπαθανασίου
